Nieuwsbrief varken

Met ons varkensteam maken wij met enige regelmaat een nieuwsbrief over een actueel onderwerp. Wilt u zich aanmelden voor onze nieuwsbrieven over varken? Mail dan naar varken@daczuidoost.nl of vink alleen "varken" aan op https://www.daczuidoost.nl/contact. 

Het komt wel eens voor op bedrijven dat zeugen veel blijven liggen en schouderletsels ontwikkelen (ook wel schouderlaesies genoemd). Met name in de zomer of einde van de zomer zijn zeugen hier gevoeliger voor. In deze nieuwsbrief leest u hierover meer. 

Schouderlaesies ontstaan doorgaans de eerste week na werpen, omdat de zeug dan langere tijd op haar zij ligt. Hierdoor komt er langere tijd druk te staan op het weefsel van de schouder.  Doordat de bloedvaten dichtgedrukt worden kan het weefsel gaan ontsteken en zelfs afsterven. Schouderlaesies zijn een aantasting van het welzijn van de zeug en zijn belangrijk om te voorkomen.

Afbeelding 1. Conditiescore (1 is mager, 3 is goed, 5 is te vet) 

• Conditiescore lager dan 3 wanneer de zeug gespeend wordt. Doordat er minder (vet)weefsel op het schouderblad zit ontstaan er makkelijker wonden.
  • De conditiescore is schematisch weergegeven in afbeelding 1. 
  • Het skelet van de zeug is weergegeven in afbeelding 2. Wanneer er minder (vet)weefsel op het schouderblad van de zeug, kunnen er gemakkelijk verwondingen ontstaan ter hoogte van de schouderkam (zie pijltje op afbeelding 2).
• Cyclusnummer 5 of hoger. Zeugen met een hoger cyclusnummer kunnen zichzelf soms meer weggeven tijdens de lactatie, waardoor zij ook harder in conditie achteruit gaan.
• Harde ondervloer.
• Schouderlaesies tijdens vorige worp.
• Kreupelheid. Zeugen die kreupel zijn staan minder snel op waardoor zij nog langer op hun schouders liggen.

Afbeelding 2. Skelet van zeug, pijl geeft de schouderkam aan. 

Voorkomen is beter dan genezen. Maar mocht een zeug toch een schouderlaesie ontwikkelen is het belangrijk om deze te behandelen.

Zorg voor een zachte ondergrond voor de zeug en spray de wond in met een verzorgende spray, zoals Holospray. Een bijkomend voordeel van holospray ten opzichte van andere sprays is dat het insectenwerend is. 

Beoordeel de conditie van de zeug. Indien deze te schraal is moet er meer bijgevoerd worden. Overleg met uw bedrijfsdierenarts over de meest geschikte aanpak op uw bedrijf.

Biggen worden met een beperkte voorraad ijzer geboren. Daarom is het van belang om ijzer toe te dienen in de eerste levensdagen. Zonder ijzertoediening ontwikkelen biggen bloedarmoede, wat leidt tot verminderde groei en zwakke biggen. In deze nieuwsbrief wordt de rol van ijzer in het lichaam beschreven, enkele producten die op de markt zijn en tips voor injectie.

IJzer wordt in het lichaam gebruikt voor het vervoeren van zuurstof. In rode bloedcellen bevindt zich hemoglobine, die zuurstof kan binden. IJzer is een onderdeel van hemoglobine. Hierdoor is ijzer essentieel ook voor de aanmaak van nieuwe rode bloedcellen. Als er te weinig ijzer aanwezig is kunnen er te weinig rode bloedcellen aangemaakt worden, wat resulteert in bloedarmoede (anemie).

Daarnaast speelt ijzer een rol in het immuunsysteem, bij de productie van energie, bij de neurologische ontwikkeling, en als onderdeel van myoglobine (eiwit in spierweefsel).

Dieren met een tekort aan ijzer zijn zwak, hebben een verminderde eetlust en groeien minder hard. Daarnaast zijn ze gevoeliger voor infecties.

Biggen worden geboren met 40-50mg ijzer opgeslagen in het lichaam. Ze hebben in de eerste drie levensweken ongeveer 7-16mg ijzer per dag nodig. Dit is een behoorlijke hoeveelheid die nodig is, omdat de big in de eerste zeven levensdagen ongeveer verdubbelt in gewicht. Hierbij neemt de hoeveelheid bloed ook toe en is er dus veel ijzer nodig. Met name de grotere, zwaardere biggen hebben het risico om sneller bloedarmoede te ontwikkelen.

De eerste biest bevat iets meer ijzer dan de melk die volgt, ongeveer 10-25 mg/kg (6-12u na geboorte van de eerste big). Daarna neemt de hoeveelheid ijzer aanzienlijk af. In de melk van de zeug zit dan maar 1mg ijzer per dag per big wat de big kan opnemen. Ook in de omgeving is er vaak weinig ijzer om op te nemen. Er zal dus extra ijzer toegediend moeten worden. Dit kan in de vorm van een injectie in de eerste levensdagen.

Er zijn veel producten met ijzer geregistreerd voor biggen. Ook zijn er producten die ijzer combineren met een werkzame stof tegen coccidiose, zoals Forceris. Of gecombineerd met vitamine B12, zoals Ironject ®. Vanaf eind 2023 zijn deze ijzerpreparaten Europees uitsluitend op recept van een dierenarts verkrijgbaar (URA kanalisatie).  

IJzer kan als gleptoferron of als ijzerdextraan in deze producten zitten. Gleptoferron wordt sneller opgenomen door het lichaam dan ijzerdextraan. Als preventieve behandeling tegen bloedarmoede zijn zowel gleptoferron als ijzerdextraan effectief.

Voor het goed gebruik van producten voor uw specifieke situatie, vraag uw bedrijfsdierenarts om advies.  

Ironject® 20% + B12

• 200mg ijzer per ml
• IJzer(III)-hydroxide-dextraancomplex
• Bevat ook 200 µg cyanocobalamine (Vitamine B12), welke ook essentieel is voor de aanmaak van rode bloedcellen
• Eenmalig 1ml in de spier 3 dagen na de geboorte of 0,5ml op 3 dagen na geboorte en 1 week na de behandeling 1ml
• Wachttijd: 0 dagen

Forceris 30mg/ml + 133mg/ml

• 133mg ijzer per ml
• IJzer (III) als gleptoferron
• Bevat ook 30mg toltrazuril tegen coccidiose
• Eenmalig 1,5ml in de spier 1 tot 4 dagen na de geboorte
• Goed schudden voor gebruik!
• Wachttijd: 70 dagen.

Beide producten moeten toegediend worden op kamertemperatuur.

De ijzertoediening kan gecontroleerd worden door de dierenarts die bij de biggen 1 druppel bloed af te nemen uit bijvoorbeeld het oor. Dit bloedmonster wordt vervolgens in een apparaat gestopt om de Hb concentratie af te lezen. Wilt u dit doen? Bespreek dit met uw bedrijfsdierenarts. 

IJzer is een goede voedingsbodem voor allerlei bacteriën, zoals E. coli of andere gram negatieve bacteriën. Bij het gebruik van vieze spuiten voor de injectie kunnen abcessen ontstaan en bloedvergiftiging (sepsis), wat kan resulteren in sterfte. Daarom is het van belang om te zorgen voor een goede spuithygiëne. 

* Naaldloos uiteraard niet in de kling (net zoals niets in de kling gespoten mag worden) - enkel naast de kling. 

De warmere periode is weer aangebroken. Tijd om de zomermaatregelen weer toe te passen in de stal. In deze nieuwsbrief leest u meerdere tips om uw varkens zo min mogelijk last te laten hebben van de warmte. Ook nodigen wij u als varkenshouders of stalmedewerker uit voor de cursus dekstalmanagement. 

Water

• Verstrek (onbeperkt) voldoende koel drinkwater (10-15 graden), evt. extra drinkwater-moment in trog of voerbak 
• Controleer wateropbrengst:  
  • Lacterende zeug: >2-2,5 L/min 
  • Dragende zeug: >1,5 L/min 
  • Gespeende big: 0,5-1 L/min 
  • Vleesvarken/fokgelt: 0,8-1,5 L/min 
• Monitor de wateropname
  • Soms kan het voorkomen dat varkens minder gaan drinken, terwijl de waterbehoefte juist hoger wordt bij warm weer 
• Zorg voor extra drinkwaterpunten (minimaal 1 per 10 dieren) 
• Voeg in overleg met uw dierenarts vitamines aan het drinkwater toe (bijvoorbeeld vitamine C, vitamine E of multivitamines)

Voeren 

• Pas eventueel voertijden aan, zodat er niet op warme momenten op de dag gevoerd wordt 
• Overleg de samenstelling met uw voeradviseur 
• Controleer extra kritisch de voeropname van uw dieren 
  • Verwijder voerresten dagelijks of zelfs 2x/daags i.v.m. bederf 

Klimaat

• Zorg voor voldoende ventilatie / frisse lucht 
  • Juiste inlaat 
  • Goede klimaatinstellingen
  • Gekoelde lucht 
    • Let op met verneveling (hoge druk heeft voorkeur boven lage druk) - bij een luchtvochtigheid van >80% werkt het tegengesteld) 
  • Controleer de temperatuur van de inkomende lucht 
• Controleer het alarmsysteem en zorg dat de bellijst up-to-date is 
• Zorg dat luchtinlaat, ventilatoren, centraal afzuigkanaal en luchtwassers schoon zijn 
• Controleer op leklucht 
• Check het eigen magazijn en/of vraag bij de leverancier of reserve-onderdelen op voorraad zijn in geval van nood bijvoorbeeld ventilatorriemen, -motoren, etc. 

Andere controle punten

• Let op met direct zonlicht (ramen of bij buitenuitloop), zorg dat de varkens uit de zon kunnen liggen. Creëer eventueel een zonnenscherm. 
• Vermijd vaccineren of andere handelingen op de hete dagen / hete momenten op een dag 
  • Verschuif vaccinaties in overleg met uw dierenarts of zet aspirine of meloxicam (pyrocam) in 
• Leg eventueel minder dieren in een afdeling 
• Controleer dagelijks de koelbox / koelkast van het sperma en medicijnen 
• Meld u aan voor de hittestress monitor, dan kunt u een betere inschatting maken over de verwachtingen voor hittestress 

Voor meer tips kunt u ook kijken op de website van de POV. 

Heeft uw vragen of opmerkingen, neem contact met ons op.