Nieuwsbrief varken

Met ons varkensteam maken wij met enige regelmaat een nieuwsbrief over een actueel onderwerp. Wilt u zich aanmelden voor onze nieuwsbrieven over varken? Mail dan naar varken@daczuidoost.nl of vink alleen "varken" aan op https://www.daczuidoost.nl/contact. 

Hoewel het rantsoen van een varken voor een groot deel uit drinkwater bestaat, ligt er vaak weinig focus op het drinkwater en de kwaliteit daarvan. Leidingwater is zuiver zou je zeggen, maar komt het ook zuiver in het varken? Verschillende factoren kunnen het drinkwater beïnvloeden, zoals vorming van een biofilm, verontreiniging met bacteriën, schimmels of gisten of resten van producten die toegevoegd worden aan het drinkwater. In deze nieuwsbrief leest u meer over een goede watergift voor varkens. 

Biofilm is een slijmerige laag die zich kan vormen op oppervlakten die in contact komen met water, zoals de binnenkant van de waterleiding.

• Een biofilm bestaat o.a. uit bacteriën, schimmels en gisten. 
  • Deze hechten aan elkaar, waardoor ze vastplakken aan de binnenkant van leidingen en minder gevoelig zijn voor reiniging of ontsmetting. 
• Ziekmakende kiemen zoals E. coli of Salmonella kunnen in een biofilm aanwezig zijn. 
  • Stukjes kunnen loslaten en in drinkwater terecht komen => ziek worden van varkens (bijv. speendiarree) 
• Biofilm kan de effectiviteit verminderen van vitaminering, zuur, medicatie of andere toevoegingen die via het drinkwater verstrekt worden. 

Het drinkwater voor varkens moet zo schoon zijn, dat je het zelf op durft te drinken. Reiniging van leidingen kan helpen om het drinkwater schoon te houden. 

• Reinig regelmatig (bijvoorbeeld bij opleg of inzetten van nieuwe groep dieren). 
• Gebruik middelen geschikt voor reiniging drinkwater & volg de instructies van de fabrikant. 
• Controleer de waterkwaliteit door middel van een watermonster. 
  • Bacteriologisch onderzoek 
  • Chemisch onderzoek 
  • pH-meting 
  • Visuele beoordeling
    • Afwezigheid van bezinksel 
    • Geurloos 
    • Smaakvol 
• Als u van bronwater gebruikt maakt, controleer ook regelmatig de bron zelf. 

Bekijk voor meer informatie ons reinigingsprotocol en de checklist waterhygiëne. 

Water zorgt voor het reguleren van de lichaamstemperatuur, afvoeren van afvalstoffen en stimuleren van de spijsvertering. Zorg ervoor dat varkens voldoende water opnemen. De wateropbrengst per minuut is essentieel voor voldoende wateropname. Daarnaast moeten alle varkens 24/7 drinkwater ter beschikking hebben. 

Als een lacterende zeug (met 14 biggen) 36 liter water in de kraamstal moet opnemen uit een nippel van 1,5 liter per minuut, betekent dit dat zij 24 minuten op de drinknippel moet drukken! Bij een nippel van 2 liter per minuut is dit 18 minuten, maar bij 4 L per minuut maar 9 minuten. 

Controleer ook de wateropbrengst van de nippel op "piek-momenten", zoals tijdens het schoonspuiten, rondom voertijden of douche. Het kan zijn dat de druk dan teveel daalt. 

Zorg er bij biggen wel voor dat de druk niet te hoog is, zodat ze niet schrikken van een hard, spuitende nippel. Een rustige waterflow is wenselijk. 

Door zuren toe te voegen aan het water wordt de pH verlaagd. Hierdoor kunnen bacteriën minder goed groeien en wordt er minder snel een biofilm gevormd. Sommige zuren hebben ook een effect op de spijsvertering (de maag wordt minder snel geledigd en de eiwitvertering wordt efficiënter). 

• Juiste hoeveelheid zuur toevoegen is belangrijk om de juiste pH te krijgen. 
  • pH van 3,8-4,0 is wenselijk voor aangezuurd drinkwater 
• Niet alle zuren zijn hetzelfde, kies een product dat past bij uw doel van het aanzuren van drinkwater. 
• Meet de pH regelmatig met een pH-meter of monitoring systeem 
• Houd rekening mee dat alle toevoegingen aan drinkwater invloed kunnen hebben op uw waterleiding
• Controleer alsnog regelmatig uw leiding op snotvorming (vorming biofilm) 

Steeds meer varkensbedrijven kunnen de wateropname meten. Ook zijn er steeds meer systemen om de wateropname de monitoren, sommige kunnen zelfs gekoppeld worden aan de klimaatkast (Stienen, Fancom, ...). Deze metingen kunnen u helpen bij een goed management. 

Neem voor meer informatie contact op met uw bedrijfsbedierenarts. 

Meer tips: 

• Nieuwsbrief 2022-3
• Nieuwsbrief 2020-3

Waarschijnlijk ken je onze koeriers wel; Jan en Marianne. Zij komen dagelijks op vele bedrijven om die te voorzien van medicijnen/vaccins. In deze nieuwsbrief leest u tips die zij voor uw bedrijf hebben. Daarnaast geven wij nog enkele tips om hittestress bij uw varkens te beperken. 

• Zorg dat producten direct en veilig koel gezet kunnen worden door onze koeriers, op het vuile gedeelte van het bedrijf.
  • Zeker in de zomermaanden, kunnen producten snel opwarmen. 
• Voorzie een formaat koelkast die past bij het formaat van de bestellingen. 
  • Vaak zijn koelkasten te klein. 
  • Ook worden veel oude koelkasten gezien => vaak wordt een behoorlijk vermogen aan materiaal in de koelkast geplaatst. 
  • Denk ook aan de hygiëne van de koelkast. 
• Zorg dat verpakkingsdozen niet op een vloer (met of zonder vloerverwarming) geplaatst hoeven te worden. 
• De koerier belt altijd bij gekoelde producten, bij ongekoelde producten kunt u een app-bericht of sms verwachten. 
  • Indien u wenst op een ander nummer gebeld te worden voor de medicijnen, geef het aan ons door. 
  • Indien u niet in de gelegenheid bent om op te nemen, laat ons wel even weten als u de medicijnen gevonden heeft 

De perfecte ontvangst voor medicijnen; 

• Code-slot of beveiligde ruimte 
• Koelkast vanaf vuile weg bereikbaar 
• Koelkast ruim genoeg voor alle koelproducten 
• Zorg dat de koelkast aangesloten is en ook daadwerkelijk koelt 
• Apart gedeelte voor niet-koel producten, waar deze schoon en droog neergezet kunnen worden 
• Mogelijkheid om medicatie via UV-kast op het schone gedeelte te krijgen (via passende UV-kast voor de grootte van de bestelling(en)) 
• Direct koel kunnen zetten op schone gedeelte (na voldoende lange periode in UV-kast) 
• Voorkom dat huisdieren of kinderen bij de bestellingen kunnen komen. Zowel voor hun veiligheid als voor de hygiëne op uw bedrijf. 

• Zorg voor voldoende en koel water! 
  • Lacterende zeug: >2-2,5 L/min
    • Zorg ook dat de kraambiggen goed bij de drinknippel / waterbron kunnen 
  • Dragende zeug: >1,5 L/min
  • Gespeende big: 0,5-1 L/min
  • Vleesvarken/fokgelt: 1-1,5 L/min
• Zorg voor voldoende frisse lucht
  • Zorg voor een koelsysteem 
  • Controleer of ventilatie 100% kan draaien en of de instellingen juist staan. 
  • Voorkom tocht. 
  • Houd de luchtvochtigheid in de gaten - zeker bij koelsystemen met water 
  • Controleer het alarm! 
• Houd rekening met het voer 
  • Voer niet op hete momenten op de dag (10:00-16:00u) 
  • Bespreek voersamenstelling met uw nutritionist 
• Controleer koelsystemen 
  • Koelkasten en sperma-boxen/opslag 
    • Met thermometer en/of datalogger 
• Ondersteun uw varkens met voldoende water en evt. met Vitamine C
• Controleer uw nood aggregraat 

Meer tips? 

• Nieuwsbrief 2023
• Nieuwsbrief 2022
• Nieuwsbrief 2021
• Nieuwsbrief 2020

Met het oplopen van de temperaturen worden vliegen en andere insecten meer gezien in de stal. Insecten zijn alle ongewervelde dieren met zes poten, zoals vliegen, muggen, kakkerlakken en luizen. Deze dieren kunnen zorgen voor irritatie bij de varkens, een verminderde voeropname en overdracht van bepaalde ziektes. Ook voor medewerkers kan het vervelend zijn. In deze nieuwsbrief behandelen we de effecten van insecten op de varkens, de verschillende typen insecten in de stal, hoe u ze kunt herkennen en wat u ertegen kunt doen. 

• Directe effecten:
  • Onrust en stress
  • Pijn op plek waar insect gebeten heeft
  • Verminderde afweer
  • Bloedverlies
  • Verminderde groei
  • Verminderde vruchtbaarheidsresultaten
• Indirecte effecten: Overdracht bacteriën, virussen en parasieten
  • Mycoplasma suis
  • E. coli
  • Salmonella spp.
  • Brachyspira spp.
  • Lawsonia intracellularis (ook wel bekend als PIA; zie nieuwsbrief 2023-6)
  • PRRS
  • Ascaris suum (worm-eitjes) – zie nieuwsbrief 2023-4  

• Huisvlieg (Musca Domestica) - afbeelding 1 (rechts)  
  • 6-8 mm lang 
  • Zwart borststuk en borststuk met lichtere strepen 
  • Ogen: roodbruin 
  • Vlieg bijt niet, kan wel voor irritatie zorgen bij dieren 
  • "Likt" vloeistoffen op 
• Stalvlieg (Stomoxys Calcitrans) - afbeelding 1 (links)  
  • Bijtende stalvlieg, voedt zich met bloed van het varken 
    • Kan zorgen voor huidontstekingen en bloedverlies. 
    • Soms worden aangetaste karkassen zelfs gezien op het slachthuis (afbeelding 2), afkeur is soms mogelijk. 
  • Ongeveer even groot als huisvlieg 
  • Langer zuigmondstuk dan huisvlieg 
  • 7 ronde zwarte vlekken op zijn grijze buik 
  • Steken 3-4 keer per dag 
  • Kunnen tot 15ml bloed opnemen 

De eitjes van de vliegen worden afgezet op ontbindend organisch materiaal, zoals vochtige mest, stro of voerresten. Afhankelijk van o.a. de temperatuur kunnen de eitjes zich binnen 12-28 dagen ontwikkelen tot een volwassen vlieg. 

Vaak is slechts 10% van de vliegenpopulatie "zichtbaar". Dit betekent dat ongeveer 90% van de vliegen in de put zit in de vorm van een pop of made. 

• 0,5-35 mm 
• Voortplanning via stilstaand water 
• Kunnen varkens ook steken 
  • Alleen vrouwtjes steken 
  • Hebben hoogwaardig eiwit nodig voor eitjes 
• Overdracht van ziekten van varken naar varken (via bloed) 
• Meeste soorten zijn 's nachts actief 

• Regendaas (Haematopota spp.) / goudoogdaas (Chrysops spp.) / runderdazen (Tabanus spp.) 
• Pijnlijke beet 
• 9-33 mm groot
• Grote ogen 
• Zorgen voor irritatie bij varkens door pijnlijke beet
• Kunnen drager zijn van meerdere ziekten
• Enkel vrouwelijke dazen bijten 
• Ontwikkeling in ondiep water, op vochtig terrein en in het bos 

• Ook wel bekend als motvliegje of aalputmotje 
• 3-5 mm 
• Relatief grote behaarde vleugels 
• Veelal gevonden bij afvoerputjes 
• Kunnen slecht vliegen, bron van eitjes, larven en poppen is vaak in de buurt waar de volwassen motmug gezien wordt 
• Steken niet, maar zijn wel onhygiënisch 

• Duitse kakkerlak (Blatella germanica) 
  • Bekende bewoner in varkensstallen 
• Oosterse kakkerlak (Blatella orientalis) 
  • Kan ook voorkomen in varkensstallen 
• Worden voornamelijk gezien als het donker is
• Eenmaal besmet, lastig te bestrijden 
  • Grote aantallen aanwezig 
• Leggen eierpakketjes neer (geen losse eitjes, 80-100 eitjes per pakketje, elke 1-2 dagen), welke zeer resistent zijn 
• Dragerschap mogelijk van
  • Brachyspira spp. 
  • E. coli 
  • Salmonella spp. 
  • L. intracellularis 

• Diersoortspecifieke luis 
• Bloedzuigend 
• 5 mm lang 
• Kan bloedarmoede bij biggen veroorzaken 
• Jeukklachten bij varkens 
• Dragerschap van het pokkenvirus en vlekziekte-bacterie mogelijk

• Varkens met bijtwondjes: lokaal behandelen met wondspray (bijvoorbeeld kenofix) 
  • Indien ernstiger of ziek worden van dier: behandelen met antibioticum volgens behandelplan en pijnstiller/ontstekingsremmer (zie nieuwsbrief 2022-11)
• Insecten weren in de stal (externe biosecurity) 
• Verwijderen van bronnen van/voor insecten
  • Voorkom voerresten, vochtige plekken, stilstaande waterplassen (zowel in gangen, als lege voer/waterbakken, als in de put)
  • Verwijder mest en ander organisch materiaal 
• Bestrijd insecten (in overleg met uw ongediertebestrijder)
  • Biologische methoden
    • De sluipwesp is een natuurlijke vijand van de stalvlieg en andere vliegensoorten 
      • Deze sluipwesp voedt zich met de pop van de stalvlieg, waardoor er geen volwassen vliegen in de stal komen 
    • De roofvlieg pakt de larven van de (stal)vlieg aan, zonder dat deze hinderlijk zijn voor mens en dier (leven vooral in mestput) 
    • UV-lamp 
      • Werkt niet voor stalvliegen 
    • Vliegpapier 
      • Werkt niet voor stalvliegen 
  • Chemische bestrijdingsmiddelen 
    • Insecticiden die volwassen en/of larvale stadia doden (let op; kans op resistentie ontwikkeling) 
    • Vergeet zeker maden bestrijding niet! 
    • Let op, ivermectine werkt ook tegen roofvlieg 

Heeft u vragen over insecten? Neem contact op met uw dierenarts.